Celem publikacji jest wykazanie i analiza przesłanek oraz motywów politycznych i społeczno-gospodarczych, kształtujących procesy integracyjne w ramach EUG i będących podstawą do opracowania wspólnej polityki energetycznej państw członkowskich. Do realizacji tego celu niezbędne jest poznanie nie tylko oficjalnie przyjętej na poziomie EUG (i jej poprzednich organizacji) dokumentacji i koncepcji, lecz również dokumentów nieformalnego charakteru, książek, artykułów i publikacji różnych autorów, pozwalających zrozumieć sedno zachodzących procesów. Wskazane jest jednocześnie ukazanie wszystkich jawnych i niejawnych interesów oraz polityki państw członków organizacji, wspólnie wyznaczających tendencje rozwoju w sferze energetyki. Przy badaniu wspólnej polityki energetycznej EUG najważniejszy problem polega na jej silnym uzależnieniu od stanowiska Rosji – dominującego politycznego, gospodarczego i energetycznego gracza na znacznej części obszaru postradzieckiego. Niepubliczny charakter oraz nieprzewidywalność tej polityki mocno utrudnia jakiekolwiek analizy i prognozy. Sytuację dodatkowo komplikuje nieprzejrzystość polityki innych członków EUG, a także wysoki wpływ na nich graczy zewnętrznych (m.in. Chin, Stanów Zjednoczonych, UE).

Wspólna polityka energetyczna EUG kształtuje się głównie pod wpływem polityki Rosji – dominującego gracza politycznego na obszarze postradzieckim, mającego własne interesy polityczne oraz gospodarcze i konsekwentnie realizującego je w ramach Unii. Poszczególne interesy i elementy polityki innych niż Rosja państw członków EUG również znajdują odbicie we wspólnej polityce energetycznej organizacji, czasami silnie ją zniekształcając i utrudniając rozumienie sensu podejmowanych decyzji. Mimo deklarowanego „pragmatyzmu” i priorytetu interesów gospodarczych polityka energetyczna Rosji, jak dawniej, jest jednym z najważniejszych narzędzi jej wpływów politycznych na obszarze postradzieckim. Rosja, wykorzystując dostawy zasobów energetycznych oraz warunki ich tranzytu bez związku z celami gospodarczymi, stara się osiągnąć potrzebne jej decyzje polityczne zarówno w ramach EUG, jak i poza jej granicami. Nową tendencją jest przesuwanie wektora polityki energetycznej EUG na Wschód, w praktyce oznaczające utratę przez Unię Europejską tradycyjnej roli „kluczowego partnera handlowego” dla tych państw i zmniejszenia możliwości UE wpływu na politykę państw członków EUG. Skutkiem tej tendencji staje się intensyfikacja pozycji (i wpływu) na obszarze postradzieckim nowego gracza – Chin, stopniowo zdobywających rolę partnera strategicznego EUG, w tym w branży energetycznej.

Prezentowana publikacja wypełnia lukę w poznaniu kształtowania i ewolucji wspólnej polityki energetycznej EUG. W czterech rozdziałach przedstawiam tę politykę od historycznej koncepcji eurazjatyzmu po rolę i znaczenie, jakie odgrywa EUG w globalnych strukturach energetycznych.